22.02.2018 tarih 30340 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Otopark Yönetmeliği’nin Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanım İzin Belgesi vermeye yetkili idarelerce uygulanması esnasında mesleğimizi ilgilendiren uygulama yöntemleri içerdiği bilinmektedir.

Yönetmeliğin Amaç ve Kapsam başlıklı 1. Maddesinde “Bu Yönetmeliğin amacı … Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapı ruhsatı düzenlenecek binalarda araçların yol açtığı parklanma ve trafik sorunlarının çözümü için otopark yapılmasını gerektiren bina ve tesislerde otopark ihtiyacının miktar, ölçü ve diğer şartlarının tespit ve giderilme esaslarını düzenlemektir.” Şeklinde açıklanmıştır. Görüleceği üzere Yapı Ruhsatı düzenlenecek binalarda otopark ihtiyacının miktar, ölçü ve diğer şartlarının tespitinin yönetmelik koşulları doğrultusunda sağlanacağı hüküm altına alınmıştır.

Yönetmeliğin Yapı Ruhsatı ve Kullanma İzinlerinin Verilmesi başlıklı 10. Maddesinde “Yapılacak yapılara bu Yönetmelikte belirtilen esaslara göre otopark yerleri ayrılmadıkça yapı ruhsatı, bu otoparklar inşa edilip hazır hale getirilmedikçe de yapı kullanma izni verilemez.” Hükmü getirilmiştir. Yine görüleceği üzere, binaların otopark ihtiyaçlarının karşılanması Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzin Belgesi verilmesinin temel koşulları arasında sayılmıştır.

Yönetmeliğin Genel Esaslar başlıklı 4. Maddesinde “… Binayı kullananların otopark ihtiyacının bina içinde veya parselinde karşılanması, bu fıkranın (e) bendinde belirtilen durumlar haricinde zorunludur.” Denerek istisnai durumlar dışında binayı kullananların otopark ihtiyacının binanın içinde veya parselinde karşılanması ilk öncelik olarak tanımlanmış, yönetmeliğin 4-(1)-e maddesinde tanımlanan istisnai durumların varlığı halinde de 4-(1)-fmaddesinin öncelik sırasına göre uygulanması hüküm altına alınmıştır.

Yönetmeliğin 4. Maddesi (1)-f hükmü;

“f) Otopark ihtiyacının, bu fıkranın (e) bendinde yer alan hükümler doğrultusunda bir kısmı veya tamamının parselinde karşılanamadığı binalarda karşılanamayan otopark miktarı;

1)     Komşu parsellerle ortak otopark uygulaması veya ada içi otopark uygulamaları şeklinde karşılanır.

2)   Otopark olarak gösterilen yapı ya da bağımsız bölüm ile bu otoparkı kullanacak olan yapı ya da bağımsız bölümlerin tapularında ayrı ayrı süresiz irtifak kurulması, tapu kütüğünün beyanlar hanelerinde bu konuda belirtme yapılması kaydıyla;1500 metrelik yarıçap veya 2000 metrelik yürüme mesafesi içinde kamulaştırmaya konu olmayan başka parselden yada binadan veya binaların zorunlu olarak ayrılması gerekenler haricindeki müstakil otopark olarak ayrılmaya müsait olan bölümlerinden veyahut ticari otoparklardan karşılanır.

3)    Otopark ihtiyacı, (1) ve (2) numaralı alt bentlere göre de karşılanamayan parsellerde, ilgili idarelerce, 12 ncimaddede yer alan esaslar dâhilinde bedel alınmak suretiyle bölge otoparkından yer tahsis edilerek karşılanır.

4)  (3) numaralı alt bende göre bölge otoparklarından tahsisin şekline, (2) numaralı alt bende göre başka parselde otopark yeri ayrılmasına ve irtifak kurulmasına ilişkin ilgili idarelerce usul ve esaslar belirlenebilir.

5)    Otoparkı parseli dışında bulunan yapıların otopark yerleri ve adetleri, tapu kütüğünün beyanlar hanesinde, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesinin ilgili bölümlerinde ve yönetim planlarında belirtilir.” Şeklindedir.

Otopark Yönetmeliğinin 4. Maddesi hükümleri doğrudan mesleğimizi ilgilendirir şekildedir. Otopark ihtiyacının bir kısmı veya tamamının, yapının yapıldığı parselden karşılanamadığı durumlarda, Otopark olarakgösterilen yapı ya da bağımsız bölüm ile bu otoparkı kullanacak olan yapı ya da bağımsız bölümlerin tapularında ayrı ayrı süresiz irtifak hakkı kurulması mevzuat gereği bir zorunluluktur.

Kurulması öngörülen bu irtifak hakkının, Taşınmaz Lehine İrtifak Hakkı olarak kurgulanması gerekmekte olup 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 779. Maddesi dayanağında kurulması gerekir.

5368 sayılı Lisanslı Harita Kadastro Mühendisleri ve Büroları Hakkında Kanun’un 1. Maddesi “… tescile tâbiolan …, arzî irtifak hakkı tesisi … işlemlerinin yapım sorumluluğu … lisanslı harita kadastro mühendislik bürolarınca yerine getirilir.” Hükmü gereği Otopark Yönetmeliği kapsamında kurulması öngörülen İrtifak Haklarının da tesis işlemlerinin Lisanslı Harita Kadastro Mühendisleri ve Büroları tarafından yapılması gerekmektedir.

Ayrıca, Otopark Yönetmeliğinin 10. Maddesi “Yapılacak yapılara bu Yönetmelikte belirtilen esaslara göre otopark yerleri ayrılmadıkça yapı ruhsatı … verilemez” hükmünde olup Otopark ihtiyacı parselin/yapının içinde sağlanan yapıların haricinde yönetmeliğin 4-(1)-e maddesinde sayılan istisnai durumların tespiti ile otopark ihtiyacının parselin/yapının dışında sağlanması gerektiği değerlendirilen yapılar için bu durumun bir analiz ile ortaya konması gerekmektedir. Bu noktada yapı sahibinin Otopark Yönetmeliği kapsamında yapısına dair istisnai otopark çözümünü onaylanmak üzere idaresine sunması gerekir. İdaresince de yönetmeliğin 4-(1)-e maddesi kapsamında bir Teknik Rapor ile durumun tespiti sonrasında yönetmeliğin 4-(1)-f maddesi kapsamında otopark ihtiyacının giderilmesinin planlanması gerekir.

Bu mevzuatsal kurgunun gereği olarak yapı sahibinin Otopark Yönetmeliği kapsamında yapısına dair istisnaiotopark çözümünü onaylanmak üzere idaresine sunması işleminin Otopark Kullanım Planı ile yapılması ve idaresince uygun görülmesi (Kısmi veya tamamen alan gösterecek şekilde) durumunda idaresi tarafından onaylanması gerekir. Onaylanan bu Otopark Kullanım Planı aynı zamanda sonrasında kurulacak olan irtifak hakkının da tasarısı niteliğinde olacaktır. Bu anlamda hazırlanacak Otopark Kullanım Planı’nın Mimar ve SHKM’lerce müştereken üretilmesi gereken bir plan olduğu değerlendirilmektedir.

Pratikte, İlgili idarelerce Otopark Yönetmeliğinin uygulanması aşamasında 4-(1)-f maddesi kapsamında tapu kütüğünün beyanlar hanesinde bu konuda belirtme yapılması usulü uygulanmakta olup bu durum yönetmeliğe aykırılık oluşturmaktadır. Otopark ihtiyacının yapının bulunduğu parselin dışından karşılanmasıalternatifinde, yönetmeliğin 4-(1)-f-(2) maddesinde de belirtildiği üzere “Otopark olarak gösterilen yapı ya da bağımsız bölüm ile bu otoparkı kullanacak olan yapı ya da bağımsız bölümlerin tapularında ayrı ayrı süresiz irtifak kurulması, tapu kütüğünün beyanlar hanelerinde bu konuda (irtifak kurulması konusunda) belirtme yapılması” hüküm altına alınmış olup belirtme yapılmasının ön koşulu olarak irtifak hakkının kurulması getirilmiştir. Bu durumda, ilgili idarelerince irtifak hakkı kurulmaksızın taşınmazların beyanlar hanesine belirtme konulması yönünde TapuMüdürlüklerine yapılan taleplerin, yönetmeliğin 4-(1)-f-(2) maddesinde tanımlanan ön koşul gereği yerine getirilmeksizin red edilmesi gerekmektedir. Çünkü, sadece beyan koymak suretiyle talebin karşılanması, Yapı Ruhsatı verilmemesi gereken bir yapıya, Yapı Ruhsatı verilmesinin önünü açmakta, idari işlemin hukuksal olarak hatalı oluşmasına sebep olmaktadır.

Konunun ulusal düzeyde bir uygulama alanı olması sebebiyle Genel Müdürlüğümüzce de değerlendirmeye tabi tutulması gerektiği kanaati oluşmuştur.

Gökhan DOĞRU 

Harita ve Kadastro Mühendisi